خلع ید، یک دعوای حقوقی است که برای احقاق حق مالکیت از اموال غیرمنقول (خانه، زمین، باغ) مطرح می‌شود. در این دعوا، خواهان از دادگاه درخواست می‌کند که متصرف غیرقانونی را از مال مورد تصرف خلع کند.
به عبارت ساده، خلع ید یعنی بیرون کردن فردی که بدون اجازه مالک یا صاحب حق، در ملک یا مال غیرمنقول او تصرف کرده است.
تعریف خلع ید از نظر حقوقی
خلع ید، در لغت به معنای بیرون کردن است. در قانون مدنی، خلع ید تعریف نشده است، اما در ماده ۳۰۸ قانون مدنی، غصب تعریف شده است که در واقع همان خلع ید است.
در ماده ۳۰۸ قانون مدنی آمده است: «غصب استیلا بر حق غیر است به نحو عدوان».
بنابراین، خلع ید عبارت است از بیرون کردن متصرف غیرقانونی از مال غیرمنقول.
تفاوت خلع ید با تخلیه ید
خلع ید و تخلیه، دو دعوای حقوقی هستند که برای احقاق حق مالکیت از اموال غیرمنقول مطرح می‌شوند. اما تفاوت اصلی این دو دعوا در این است که در دعوای خلع ید، خواهان باید ثابت کند که متصرف غیرقانونی، مال مورد تصرف را از او غصب کرده است، در حالی که در دعوای تخلیه، خواهان فقط باید ثابت کند که متصرف غیرقانونی، مال مورد تصرف را بدون رضایت او تصرف کرده است.
انواع خلع ید (از لحاظ منقول یا غیرمنقول بودن)
خلع ید، یک دعوای حقوقی است که برای احقاق حق مالکیت از اموال غیرمنقول یا منقول مطرح می‌شود.
خلع ید می‌تواند به دو دسته تقسیم شود:
خلع ید مال غیرمنقول
این نوع خلع ید زمانی مطرح می‌شود که شخصی بدون اجازه مالک یا صاحب حق، در ملک یا مال غیرمنقول او تصرف کرده باشد.
خلع ید مال منقول
این نوع خلع ید زمانی مطرح می‌شود که شخصی بدون اجازه مالک یا صاحب حق، در مال منقول او تصرف کرده باشد.
انواع خلع ید ( تقسیم بندی انواع ید )
خلع ید غاصبانه
تصرف مال دیگری بدون رضایت مالک یا صاحب حق، تصرف عدوانی است. اگر این تصرف از همان ابتدا غیرقانونی باشد، به آن خلع ید غاصبانه می گویند.
شرایط طرح دعوا:
1- خواهان باید مالک یا صاحب حق تصرف بر مال مورد تصرف باشد.
2- تصرف خوانده باید غیرقانونی باشد.
3- تصرف خوانده باید غاصبانه باشد.
4- اثبات ادعای خواهان:
– خواهان باید مالکیت یا حق تصرف خود را بر مال مورد تصرف با ارائه اسناد و مدارک معتبر ثابت کند.
– خواهان باید تصرف غیرقانونی خوانده را با ارائه شهادت شهود، گزارش کارشناسان و غیره ثابت کند.
– خواهان باید تصرف غاصبانه خوانده را با ارائه دلایلی مانند قصد اضرار خوانده به خواهان ثابت کند.
خلع ید امانی
در ابتدا بین طرفین قراردادی منعقد می‌شود که به موجب آن، یکی از طرفین، مال خود را به دیگری می‌دهد تا از آن استفاده کند. اگر این قرارداد منعقد شده، مدت‌دار باشد، پس از انقضای مدت قرارداد، متصرف ملزم به تخلیه مال مورد تصرف است. اگر متصرف پس از انقضای مدت قرارداد، به تصرفات خود ادامه دهد، به عنوان غاصب شناخته می‌شود و خواهان می‌تواند علیه او دعوای خلع ید امانی مطرح کند.
شرایط طرح دعوا:
1- خواهان باید مالک یا صاحب حق تصرف بر مال مورد تصرف باشد.
2- قرارداد بین طرفین باید مدت دار باشد و مدت آن منقضی شده باشد.
3- خوانده باید پس از انقضای مدت قرارداد، به تصرفات خود ادامه داده باشد.
خلع ید مشاعی
در ملک مشاعی، هر یک از شرکا، مالک سهم مشاع از ملک است. اگر یکی از شرکا، سهم مشاعی خود را به دیگری منتقل کند، متصرف ملک، ملزم به رعایت حقوق سایر شرکا است. اگر متصرف ملک مشاعی، بدون رضایت سایر شرکا، تصرفات دیگری در ملک انجام دهد، سایر شرکا می‌توانند علیه او دعوای خلع ید مشاعی مطرح کنند.
شرایط طرح دعوا:
1- خواهان باید مالک یا صاحب حق تصرف بر مال مورد تصرف باشد.
2- خوانده باید بدون رضایت سایر شرکا، تصرفات دیگری در ملک انجام داده باشد.
شرایط لازم برای خلع ید
خلع ید، یک دعوای حقوقی است که برای احقاق حق مالکیت از اموال غیرمنقول یا منقول مطرح می‌شود. برای طرح دعوای خلع ید، باید شرایط زیر وجود داشته باشد:
1- مال مورد تصرف، مال غیرمنقول یا منقول باشد.
2- خواهان، مالک یا صاحب حق انتفاع از مال مورد تصرف باشد : خواهان، باید مالک یا صاحب حق انتفاع از مال مورد تصرف باشد. حق انتفاع، حق استفاده از مال غیرمنقول دیگری بدون اینکه مالکیت آن مال را داشته باشد.
3- تصرف متصرف غیرقانونی باشد : تصرف غیرقانونی، به معنای تصرف مال دیگری بدون رضایت مالک یا صاحب حق است.
4- مال مورد تصرف : مال مورد تصرف، می‌تواند یک ملک غیرمنقول (خانه، زمین، باغ) یا یک مال منقول (پول، اتومبیل، وسایل منزل) باشد.
مراحل خلع ید
خلع ید، یک دعوای حقوقی است که برای احقاق حق مالکیت از اموال غیرمنقول یا منقول مطرح می‌شود. مراحل طرح دعوای خلع ید به شرح زیر است:
1- طرح دعوا در دادگاه
خواهان باید دادخواست خلع ید را به دادگاه صالح ارائه دهد. دادگاه صالح، دادگاه محل وقوع مال مورد تصرف است.
2- تعیین وقت رسیدگی توسط دادگاه
دادگاه، وقت رسیدگی به دعوای خلع ید را تعیین می‌کند.
3- حضور طرفین دعوا در دادگاه
خواهان و خوانده (متصرف غیرقانونی) باید در وقت تعیین شده در دادگاه حضور داشته باشند.
4- صدور حکم خلع ید توسط دادگاه
در صورت احراز شرایط لازم، دادگاه حکم خلع ید صادر می‌کند.
5- اجرای حکم خلع ید توسط اجرای احکام
حکم خلع ید توسط اجرای احکام اجرا می‌شود.
دریافت مشاوره حقوقی ملکی
مرکز حقوقی ملکبانان، با مدیریت وکیل فرشته محمد حسینی، مجموعه ای از بهترین وکلای پایه یک دادگستری در مشهد هستند که به دلیل تمرکز خاص خود بر کلیه امور ملکی و تبحر ویژه در حقوق املاک بهترین گزینه پیش روی شما برای کسب مشاوره حقوقی ملکی به شمار می آیند. در مجموعه ما می توانید به تناسب نیاز و شرایط خود در هر بستری که برای شما مناسب تر است مشاوره حضوری، تلفنی و آنلاین با بهترین وکیل الزام به تحویل مورد اجاره در مشهد داشته باشید. جهت دریافت اطلاعات بیشتر کافی است با متخصصان ما در مرکز حقوقی ملکبانان تماس بگیرید.
