اصولا افراد در روابط خود با يكديگر آزاد می باشند و می توانند آن را به هر صورت اعم از تنظيم سند عادی يا رسمی و يا غير از آن برقرار كنند. برخلاف املاک كه ثبت آنها الزامی است، ثبت اسناد اختياری است و اشخاص اصولا مطابق قانون مكلف به تنظيم روابط حقوقی خود به صورت اسناد رسمی نیستند.

آثار ثبت اسناد

1- تمام محتويات، مندرجات و امضاهای اسناد رسمي معتبر است.
2- دعوای برخلاف مندرجات سند رسمی به وسيله امارات قضايی قابل اثبات نيست.
3- اسناد رسمی نسبت به طرفين، قائم مقام آنان و حتی نسبت به اشخاص ثالث (در صورت تصريح قانون، ماده 1217 قانون مدنی) دارای اعتبار است؛ ازجمله ماده 72 قانون ثبت.
4- صدور قرار تامين خواسته بدون توديع خسارت احتمالی در دعاوی مستند به سند رسمی.
5- اظهار انكار يا ترديد نسبت به اسناد رسمی پذيرفته نميشود و صرفاً ميتوان نسبت به آن ادعای جعل نمود.
6- اسناد رسمی (لازم الاجرا) بدون نياز به حكم دادگاه حسب مورد از جانب دفترخانه تنظيم كننده سند یا اجرای ثبت می باید اجرا شود.
7- تاریخ مذكور در اسناد رسمی عليه طرفين، قائم مقام آنان و اشخاص ثالث قابل استناد است.
8- رای داوری در مواردی كه مخالف مندرجات سند رسمی باشد، فاقد اعتبار و باطل است.

انواع قراردادهایی که در رویه دفترخانه ها قابلیت رسمی شدن دارند

وکالتنامه

وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین، طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود می کند. وکالتنامه رسمی در دفاتر اسناد رسمی و یا در خارج در کنسولگری های ایران تنظیم می گردد. لازم به ذکر است برای استعلام اعتبار وکالتنامه می توان از طریق سایت سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اقدام کرد.

سند قطعی فروش (بنچاق)

بنچاق در گذشته سند مالکیت فرد بوده که سند عادی محسوب می گردید و مانند مبایعه نامه بود. پس از تصوریب قانون ثبت، بنچاق برگه ای است که پس از تنطیم سند رسمی معامله در دفاتر اسناد رسمی، توسط دفتر دار به افراد داده می شود و مشخصات مورد معامله، اطلاعات طرفین قرارداد و سایر جزئیات در آن درج گردیده است.

مرکز حقوقی ملکبانان_وکیل فرشته محمدحسینی

صلحنامه

صلحنامه قالبی است که به موجب قوانین هم با هدف سازش و حل و فصل اختلاف بکار می رود و هم با هدف جایگزینی معامله. صلحنامه را می توان در دفتر اسناد رسمی به ثبت رساند. در این صورت تمامی امضاها و محتویات آن رسمی و معتبر است و سند شامل تمامی مزایایی که در بالا گفته شد می گردد.

هبه نامه

هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را به رایگان به شخص دیگری تملیک کند. هبه نامه ی رسمی دفترخانه اسناد رسمی به ثبت می رسد و دارای مزایای سند رسمی است.

رهن

رهن عقدی است که به موجب آن مالی (عین مرهونه) توسط مدیون وثیقه دین قرار می گیرد. در عقد رهن قبض شرط صحت می باشد و مالی که رهن گذاشته می شود باید عین معین بوده و همچنین قابلیت فروش داشته باشد.

اجاره نامه

اجاره عقدی است که به موجب آن مستأجر مالک منافع عین مستأجره می ‌شود. قرارداد اجاره می ‌تواند به دو صورت رسمی و غیر رسمی تنظیم شود. اجاره نامه رسمی قراردادی که در دفتر اسناد رسمی به ثبت برسد.

تفاوت مهم اجاره نامه رسمی با غیر رسمی در این است که در مورد سند رسمی می ‌توان اجرائیه صادر و ملک را مستقیما از طریق دایره اجرای سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تخلیه کرد اما در مورد سند عادی، با مراجعه به شورای حل اختلاف محل، دستور تخلیه گرفته شود.

اسنادی که رسمی هستند ولی قرارداد محسوب نمی شوند

اقرار نامه

اقرارنامه سندی است که در آن اعتراف به سلب یک حق از خود در آینده می شود.در واقع اقرار نامه یک سند حقوقی است که بر اساس آن یک شخص به ضرر خود گفته هایی را بیان میکند که در دفتر اسناد رسمی ثبت می گردد.

مرکز حقوقی ملکبانان_وکیل فرشته محمدحسینی

شهادت نامه

شهادت عبارتست از اظهارت شخص ثالث به نفع یکی از اصحاب دعوی و بر ضرر دیگری. شهادت نامه می تواند در دفاتر اسناد رسمی تنظیم گردد با این حال باید توجه داشت که شهادت نامه جز ادله اثباتی نیست بلکه جز وسایل اثباتی بوده و تشخیص این امر که آیا شهادت شهود مثبت ادعا است یا خیر با دادگاه است.

استشهادیه

استشهادیه سندی است کتبی که متضمن شهادت شاهدان همراه با امضای آنان بوده و در جهت اثبات ادعای مدعی یکی از دلایل قابل ارائه به دادگاه می باشد. استشهادیه با شهادت شهود متفاوت است؛ در شهادت، شاهدان در محضر دادگاه حاضر شده و هر شاهد، نزد قاضی قسم یاد می کند و اگر شاهدین واجد شرایط قانونی بودند، شهادت آنان دارای اعتبار قانونی است درحالی که تشخیص ارزش استشهادیه با قاصی است.

تعهد نامه

تعهدنامه سندی است که در آن شخصی انجام کار یا عدم انجام کار به نفع شخص دیگری را در آن برعهده می گیرد. موضوع تعهدنامه عملی است که متعهد ملزم به انجام آن می باشد.